Alacaklılardan Mal Kaçırma Kastıyla Kötüniyetle Reddi Miras Yapan Borçlu İçin Açılacak Reddi Mirasın İptali Davası Hk.

Malvarlığı borcuna yetmeyen mirasçı, alacaklılarına zarar vermek amacıyla mirası reddederse alacaklıları veya iflas idaresi kendilerine yeterli bir güvence verilmediği takdirde ret tarihinden başlayarak altı ay içinde reddin iptali hakkında dava açabilirler. (4721 s. TMK m. 617/1)

Mirasın reddinin iptali davasının koşulları incelendiğinde; 

1. Mirasın açılmış olması, 

2. Mirasın süresinde reddedilmiş olması, 

3. Davanın mirasın reddedildiği günden itibaren 6 (altı) aylık hak düşürücü süre içinde açılması, 

4. Borçlu mirasçının alacaklıları zararlandırma kastı ile hareket ettiğinin alacaklı tarafından kanıtlanması, 

5. Borçlunun alacaklıya teminat göstermemesi ve borçlunun mevcut mallarının borçlarını ödemeye yetmemesi sonrası borcunu ödemekten imtina etmesidir. (Yargıtay 14. Hukuk Dairesi'nin 2016/4832 Esas - 2016/8675 Karar )

Mirasın kayıtsız şartsız reddine ilişkin beyanı tutanakla tespit edilmiş olması (4721 s. TMK m. 609/3) koşuluyla sulh hakimine ulaştığı andan itibaren sonuç doğurur ve miras bu tarihten itibaren reddedilmiş sayılır. Reddeden mirasçı bu tarihten itibaren mirasçı sıfatını kaybeder. Şu halde ret tarihi buna ilişkin beyanın sulh hakimine ulaştığı tarihtir. (Yargıtay 14. Hukuk Dairesi'nin 2016/9033 Esas - 2019/3173 Karar, 2016/6666 Esas - 2018/4172 Karar, 2015/2337 Esas - 2015/3233 Karar, 2016/5202 Esas - 2017/3080 Karar)

4721 s. TMK'nun 617. maddesi uyarınca "borcunu ödemeyen", "güvence vermeyen" ve "malvarlığı kendi borcunu ödemeye yetmeyen", "alacaklılarına zarar vermek kastıyla" mirası reddeden mirasçının alacaklıları veya iflas masası ret tarihinden itibaren 6 (altı) ay içinde reddin iptali davası açabilir.

Mirasın reddinin iptaline (4721 s. TMK m. 617) ilişkin davada harç ve vekalet ücretinin maktu olarak alınması gerekir. (Yargıtay 2. Hukuk Dairesi'nin 2013/4372 Esas - 2013/9007 Karar) 

Kötüniyetle redden söz edilebilmesi için ise reddeden mirasçının malvarlığının borcunu karşılamaya yetmediğinin sabit olması gerekir. (4721 s. TMK m. 617)Onun için her şeyden önce davalı durumunda bulunan mirasçının malvarlığının borcunu karşılamaya yeterli olup - olmadığı hususunun etraflı şekilde araştırılıp tespit edilmesi zorunludur. İcra takibinin uzun süre devam etmesi, tek başına acze delalet etmez. Zira aczin ne suretle gerçekleşeceği 2004 s. İcra İflas Kanununda gösterilmiştir. (2004 s. İİK m. 105 ve 143) 

4721 s. TMK'nun 617. maddesine göre murisin terekesinin borca batık olmasının yanında mirası reddeden borçlunun da davacıya (alacaklıya) olan borcu ödeyecek malvarlığının bulunmadığının araştırılması gerekir. Davacı tarafından borçlu mirasçı hakkında “aciz vesikası” alınmamış olduğuna göre, mahkemece, davalının şahsi malvarlığının ret tarihindeki değeri tespit edilip, bu malvarlığının borcunun karşılamaya yeterli olup - olmadığının usulünce araştırılıp saptanması; yeterli ise; talebin reddi, yeterli olmadığının görülmesi halinde ise; davalı da yeterli güvence göstermediği takdirde ise; reddin iptaline karar verilmesi gerekir. 

Öte yandan, mirasçının, mirası reddetmekteki amacını belirleyebilmek için başvurulacak bir diğer yol da mirasbırakanın ölüm tarihi itibari ile terekesinin tespiti olmalıdır. Ölüm tarihi itibariyle, miras bırakanın tüm malvarlığı terekenin aktifini, tüm borçları ise terekenin pasifini oluşturur. Terekenin pasifinin aktifinden fazla olması terekenin ödemeden aczini ve dolayısıyla da terekenin borca batık olduğunu gösterir. (4721 s. TMK m. 605/2) Mirasbırakanın malvarlığı bulunup bulunmadığının usulüne uygun olarak bankalar, trafik tescil müdürlüğü, vergi daireleri, belediyeler ve tapu müdürlüğü v.b. kurum ve kuruluşlardan sorulması, mirasbırakanın alacak ve borçları zabıta marifetiyle de araştırılarak aktif ve pasifinin tereddüde neden olmayacak şekilde belirlenmesi gerekmektedir. (Yargıtay 14. Hukuk Dairesi'nin 2016/15886 Esas - 2019/5590 Karar, Yargıtay 14. Hukuk Dairesi'nin 2015/18537 Esas - 2017/3324 Karar)